Bart Kamp

De Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) heeft de richtlijn over de verwerking van overheidssubsidies verduidelijkt. In een eerdere uiting over de verwerking van NOW-subsidies werd een manier van presentatie beschreven die niet nadrukkelijk uit deze richtlijn bleek. Om te verduidelijken dat die manier niet slechts is voorbehouden aan NOW-subsidies, is dit nu meer expliciet beschreven in hoofdstuk 274.

De International Accounting Standards Board (IASB) heeft een 'discussion paper' gepubliceerd over de verwerking van overnames onder gemeenschappelijke leiding. IFRS bevat op dit moment hierover nog geen voorschriften.

De beroepsorganisatie van accountants heeft 'continuu00efteit' uitgeroepen tot verplicht onderwerp voor permanente educatie voor 2021. Dat gaat over het al of niet terecht toepassen van het continuu00efteitsbeginsel ('going concern') en de toelichting daaromtrent in de jaarrekening. De normen voor de jaarrekening zijn op dit punt erg beknopt, en dit vergt dus ook voor de opsteller van de jaarrekening veel eigen oordeelsvorming.

Onlangs heeft de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) een tweede uiting uitgebracht die net als de eerste uiting over hetzelfde onderwerp een vorm van 'fake news' lijkt te zijn: er wordt aangekondigd dat in het kader van de IBOR-hervorming geen wijzigingen in de RJ zullen worden aangebracht. Niets nieuws dus. Maar in feite is dit toch nieuws, omdat onder IFRS het wel tot enige aanpassingen leidde. Bovendien richt het de aandacht op een onderwerp dat nog niet zo breed in de belangstelling staat, als het om de jaarrekening gaat.

Ieder jaar verschijnt een nieuwe editie van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ). Voorin de bundel staat een overzicht van de wijzigingen ten opzichte van de vorige editie. Dat zijn er jaarlijks best veel. Maar de meeste zijn verduidelijkingen of herstel van gevonden foutjes. Voor de vergelijkbaarheid van jaarcijfers door de tijd heen is het goed als de regelgeving niet voortdurend verandert. Maar af en toe zijn er ook meer ingrijpende veranderingen in de regelgeving. Die bij wijze van spreken een 'revolutie' zijn. Hier vindt u een aantal krenten uit de pap.

Onlangs is editie 2020 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving verschenen. Cm: zet de belangrijkste wijzigingen op een rij. De hiervoor geselecteerde wijzigingen vloeien voort uit twee projecten die meerdere hoofdstukken omvatten. Het ene is het 'optieproject' en het andere betreft het laten vervallen van enkele toelichtingsvrijstellingen voor middelgrote ondernemingen.

De jaarrekening is gebaseerd op het systeem van boekhouden waarbij de activa per definitie gelijk moeten zijn aan de passiva. Zodra dit niet in evenwicht is, weet je dat er ten minste ergens een fout zit. Ook mutatieoverzichten moeten logischerwijs 'sluiten'. En zo zijn er nog veel meer checks die accountants doen om eventuele fouten op te sporen. Maar er zijn ook situaties waar juist het wu00e9l aansluiten van bedragen wijst op een fout in de jaarrekening: 'valse aansluitingen'. Het lijkt op het eerste gezicht een bevestiging dat dingen juist zijn, maar wijst juist op fouten.

In Nederland zijn we gewend dat in de jaarrekening van een groepshoofd het vermogen en resultaat in de enkelvoudige jaarrekening gelijk is aan dat in de geconsolideerde jaarrekening. Dat volgt uit de waardering van de belangen in dochtermaatschappijen tegen nettovermogenswaarde, dus het nettobedrag van de boekwaarden van activa en verplichtingen die ook in de geconsolideerde jaarrekening worden gebruikt.

In dit artikel wordt stilgestaan bij enkele bijzondere aspecten rond herwaardering van activa die de afgelopen jaren zijn opgekomen of hernieuwde aandacht hebben gekregen. Herwaarderen kan met name relevant zijn wanneer de actuele waarde belangrijk afwijkt van de boekwaarde volgens de historische kostprijs. Daarmee zal het vaak om vastgoed gaan. Immers, vastgoed gaat vaak om grote bedragen en wordt veelal voor langere tijd aangehouden. Daarmee is er veel 'gelegenheid' voor het ontstaan van stille reserves.

Het beoordelen of er sprake is van een bijzondere waardevermindering van goodwill is een berucht onderdeel van het opstellen van de jaarrekening. Het is veel werk op basis van ingewikkelde regelgeving, en de onderliggende schattingen zijn vaak erg subjectief. Aan de andere kant klagen gebruikers van jaarrekeningen dat ze desalniettemin geen inzicht hebben op hoe rendabel betreffende overname uiteindelijk is. Vaak is de indruk dat achteraf gezien te veel is betaald voor een overname, maar valt dat niet gemakkelijk uit de jaarrekening af te leiden.