Bart Kamp

Hoe verwerk je transacties in de jaarrekening als partijen twee rollen hebben? Een aantal praktijkvoorbeelden.

Stichtingen vallen veelal niet onder de wettelijke jaarrekeningverplichtingen van Titel 9 BW2. Maar zodra ze hun jaarrekening opstellen op basis van de richtlijnen van RJ 640, komen de wettelijke bepalingen alsnog in beeld. Dit is onlangs door de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) verduidelijkt.

De pepernoten liggen alweer in de winkel en de tijd van cadeautjes geven breekt weer aan. Ook ondernemingen krijgen soms cadeautjes. Maar vaak blijkt dat bij nauwkeuriger beoordeling een sigaar uit eigen doos te zijn. Kijk voor de verwerking in de jaarrekening daarom kritisch of er inderdaad sprake is van een directe meevaller, of dat een toerekening aan toekomstige jaren geboden is. We bespreken een aantal echte cadeautjes en een aantal sigaren uit eigen doos.

Bestuurders van bv's zijn vaak bekend met de regels rond kapitaalbescherming. Bij uitkeringen of het inkopen van eigen aandelen zijn ze alert op het eigen vermogen. Toch kunnen voorwaardelijke toezeggingen onverwachte complicaties met zich meebrengen bij de jaarrekening, wat kan leiden tot verborgen risico's.

De International Accounting Standards Board (IASB) publiceerde in maart een voorstel om de informatieverschaffing in de jaarrekening over overnames te verbeteren. Het gaat enerzijds om een aanscherping van de toelichtingsbepalingen en anderzijds om een paar (kleine) vereenvoudigingen in het berekenen van bijzondere waardeverminderingen van goodwill.

In het algemeen geldt dat overnames worden verwerkt volgens de methode van 'purchase accounting': de verkregen identificeerbare activa en verplichtingen worden gewaardeerd tegen reële waarde, en het verschil met de overnamesom wordt geactiveerd als goodwill. Voor overnames onder gemeenschappelijke leiding gelden echter andere regels.

In de jaarrekening worden enerzijds 'platte' cijfers gepubliceerd, maar worden deze anderzijds door gebruikers en door het bestuur in het bestuursverslag geïnterpreteerd en geëvalueerd. Het interpreteren en evalueren van financiële cijfers is een kunst op zich. Voor dat doel worden de cijfers uit de jaarrekening met elkaar in verband gebracht en vanuit verschillende perspectieven beoordeeld.

Hoewel jaarrekeningen met de nodige zorg worden opgemaakt, en vaak ook nog eens worden gecontroleerd door een accountant, is het niet uitzonderlijk dat achteraf alsnog wordt geconstateerd dat er iets is fout gegaan.

De winstbepaling voor de jaarrekening is doorgaans een simpel optellen en aftrekken van baten en lasten. Niet echt hogere wiskunde. In sommige gevallen is de berekening echter complexer doordat de berekeningswijze 'in zijn eigen staart bijt'.

Indien een belanghebbende meent dat een jaarrekening onjuist is opgesteld, kan hij de Ondernemingskamer verzoeken de vaststelling van die jaarrekening te vernietigen. Dergelijke procedures komen niet vaak voor, maar recent is een arrest gewezen in zo'n procedure.